به گفته وكيل قراردادها در موسسه حقوقي كيانداد، وقتي كه خودروي مورد نظرتان را پيدا كرديد و بررسي و بازديدهاي ضروري را شخصاً يا توسط كارشناس خبره انجام داديد و كليه اسناد و مدارك ذكر شده را ملاحظه و اصالت آنها را احراز نموديد، بايد توافقات دو طرف در قالب يك متن و نوشته مكتوب درآيد كه در اصطلاح حقوقي به آن (مبايعه‌نامه) يا (قرارداد خريد و فروش) گفته مي‌شود و در عرف معاملات نيز گاهي از آن با عناويني مثل (قولنامه) يا (فروشنامه) نام مي‌برند.

اما قانوناً ميان مبايعه‌نامه و قولنامه تفاوت اساسي وجود دارد و توصيه اكيد مي‌كنيم كه اگر مي‌خواهيد نامي براي قراردادتان انتخاب كنيد بهتر است از آن به عنوان (مبايعه‌نامه) استفاده كنيد هر چند در زمان بروز اختلاف در دادگاه‌ها ملاك مفاد قرارداد و توافق طرفين است كه نشان مي‌دهد قرارداد پيش رو مبايعه‌نامه است و يا قولنامه.

متأسفانه بعضي از افراد به دليل رابطه فاميلي يا دوستي و آشنايي با وجود معامله كردن خودرو به صورت شفاهي و رد و بدل كردن مبلغ و تحويل خودرو به خريدار، هيچ گونه نوشته‌اي يا رسيدي را ميان خود تنظيم نمي‌كنند، اما بعداً كه با مشكل مواجه شدند متوجه مي‌شوند كه دچار چه دردسري شده‌اند.

براي جلوگيري از هر اتفاقي در آينده كه ممكن است باعث ورود ضرر شود، با تنظيم مبايعه‌نامه از آن پيشگيري نماييد و توافق شفاهي و حتي تنظيم وكالت‌نامه كافي نيست.

راهنماي تنظيم مبايعه‌نامه خريد خودرو:

براي نوشتن مبايعه‌نامه سه راه وجود دارد:

اول: استفاده از نمونه مبايعه‌نامه‌هاي اتحاديه صنف فروشندگان خودرو است كه مي‌توانيد از اينترنت دانلود و پرينت بگيريد.

دوم: اينكه مبايعه‌نامه را در يكي از بنگاه‌هاي معاملات خودرو و به توسط متصدي آن بنگاه تنظيم و امضاء كنيد.

سوم: اينكه خودتان به عنوان خريدار يا فروشنده متني را به صورت خودنوشت تنظيم و امضاء كنيد كه اصلاً مورد سفارش و توصيه ما نيست مگر اينكه توسط يك وكيل باتجربه در زمينه تنظيم قراردادها نوشته شود.

البته برخي از بنگاه‌ها براي خودشان و در سربرگي كه معرف دفترشان است مبايعه‌نامه‌هاي مختصري را تنظيم مي‌كنند كه آنها نيز مورد توصيه ما نيستند چون با انواع و اقسام آنها در دعاوي مربوط به معاملات خودرو مواجه مي‌شويم كه گاهي اصلاً منافع خريدار را در نظر نگرفته‌اند و كليه شروط قرارداد را به نفع خودشان تنظيم كرده و حق هر گونه فسخ و يا اعتراضي را از خريدار سلب و ساقط كرده‌اند تا در زمان بروز اختلاف بتوانند به راحتي از زير بار مسئوليت خودروهاي تصادفي و معيوب شانه خالي كنند. پس جداً مراقب باشيد تا گرفتار قراردادها و مبايعه‌نامه‌هاي يك طرفه و تحميلي نشويد.

به نظر مي‌رسد يكي از مطمئن‌ترين شيوه‌هاي نوشتن مبايعه‌نامه تنظيم آن در مراكز خريد و فروش خودرو در واحد قولنامه‌نويسي است كه قبل از نوشتن مبايعه‌نامه استعلام صورت مي‌گيرد و در صورت عدم وجود خلافي، جرايم و يا دستور بازداشتي، معامله انجام و مبايعه‌نامه توسط كارشناسان نوشته و تنظيم مي‌شود.

زمان تحويل خودرو:

اگر براي تسليم خودرو در مبايعه‌نامه، موعدي تعيين نشده باشد، فروشنده به درخواست خريدار ملزم به تسليم فوري آن است. منظور از تسليم خودرو مطابق ماده 367 قانون مدني عبارت است از دادن خودرو به تصرف خريدار به نحوي كه وي متمكن از انحاء تصرفات و انتفاعات باشد. بنابراين خودرو وقتي به خريدار تسليم مي‌شود كه خودرو با كليه اسناد و مدارك آن به خريدار داده شود و صرف دادن كليد آن كافي نيست.

مكان تحويل خودرو:

مكان تحويل خودرو در جايي انجام مي‌شود كه قرارداد بسته شده است مگر اينكه عرف يا توافق دو طرف قرارداد، محل ديگري را براي تحويل معين كرده باشد.

نكته: هزينه نقل و انتقال و تسليم برعهده فروشنده است مگر اينكه در مبايعه‌نامه به نحو ديگري شرط شده باشد.

اگر فروشنده خودرو را در زمان تعيين شده به خريدار تسليم نكند بايد از عهده جبران خسارت قانوني (اجرت‌المثل) و يا خسارت قراردادي (وجه التزام) برآيد. 

امتناع از تحويل خودرو توسط فروشنده:

اگر فروشنده از تسليم و تحويل خودروي فروخته شده خودداري كند، خريدار مي‌تواند ابتدا از طريق دادگاه محل وقوع عقد يا محل اقامت فروشنده، وي را الزام به تسليم و تحويل مبيع (خودرو) نمايد. چنانچه به هيچ طريقي الزام او ممكن نباشد، خريدار ضمن حق فسخ معامله، مي‌تواند تقاضاي مطالبه و استرداد ثمن و مبلغي را كه به فروشنده پرداخته است را بنمايد.

بايد توجه داشته باشيد كه در دعواي الزام به تحويل و تسليم خودرو، خوانده يا همان شخص فروشنده بايد مالك رسمي و قانوني آن باشد و گرنه دادگاه دعوا را رد مي‌كند. بنابراين اگر خودروي موضوع معامله توسط شخص ثالثي كه مستقيماً از صاحب سند خريداري كرده به شما با مبايعه‌نامه عادي فروخته شده است اگر شخص اخير خودرو را به شما تحويل نمي‌دهد. شما بايد هنگام اقامه دعواي تحويل و تسليم خودرو هم صاحب رسمي و سندي خودرو و هم فروشنده اخير را طرف دعوا قرار بدهيد.

برخي از خودروها به صورت مشاعي هستند و بيش از يك مالك دارند مانند اموال ورثه‌اي، در زمان خريد اين دسته از خودروها بايد حواستان را كاملاً جمع كنيد كه همه ورثه (مالكين) بايد قرارداد را امضاء كنند و در زمان بروز اختلاف هم بايد عليه همه ورثه يا شركا اقامه دعوا كنيد.

تخلفات وكلا و مجازات آنها